Kennisontwikkeling

De Klimaatboom

Hanze

De Klimaatboom: Circulaire Bovengrondse Oplossingen voor Stedelijke Hitte- en Wateroverlast

Om de binnenstad tegen hitte en wateroverlast te beschermen zijn er veel meer bomen nodig. Als natuurlijke airco’s zorgen ze voor afkoeling door schaduw en verdamping en vangen ze bovendien veel water op. Maar er is één probleem: al die wortels passen nauwelijks in de volle bodem van de binnenstad. In dit onderzoek gingen we daarom op zoek naar een boom zonder wortels.

Uitdagingen
Nieuwsberichten over hitteoverlast, droogte en wateroverlast volgt elkaar in rap tempo op. In de versteende (binnen)stad worden die effecten het meest gevoeld. Van oudsher zijn bomen een perfecte oplossing voor veel van deze uitdagingen, omdat ze weinig ruimte innemen op de straat en veel functies hebben, zoals natuurlijke airco, waterbuffers en habitat. Maar door de toenemende druk op de stad is zowel boven als onder de grond vaak weinig ruimte voor maatregelen en strijden allerlei belangen en functies voortdurend met elkaar, waarbij vergroening het nog te vaak niet wint.

De Klimaatboom
Om deze uitdagingen aan te pakken, ontwikkelde onderzoeker Niels Kuijpens enkele jaren geleden de Klimaatboom, een trechtervormig frame van gerecycled plastic dat de effecten van echte bomen nabootst zonder hun grote wortelstelsel nodig te hebben. Binnenin de ‘stam’ van het frame is plek voor een waterbuffer en klimplanten groeien langs het frame om een bladerdek te creëren. De Klimaatboom koelt, verdampt, vangt water op en bevordert de biodiversiteit. Het grote voordeel van zo’n klimaatboom is dat ze nauwelijks ruimte nodig hebben, en als aanvulling op de ‘echte boom’ op moeilijke plekken in de binnenstad geplaatst kunnen worden. Om met nieuwe ideeën geen nieuwe problemen te veroorzaken is duurzaamheid belangrijk bij de ontwikkeling van de Klimaatboom, met een focus op regionale materialen en vervangbare of recyclebare onderdelen.

Het onderzoek
Om het idee van de Klimaatboom verder te brengen is in dit onderzoek gekeken naar de uitvoerbaarheid, effectiviteit en uiteindelijk de haalbaarheid van de Klimaatboom als maatregel. Met een multidisciplinair team van experts en studenten is onderzocht hoe het ontwerp van de boom naar een volgend niveau kan worden gebracht met aandacht voor zelfvoorzienendheid, plantkeuzes, materiaalsterkte, circulariteit en weerbestendigheid. Hiervoor is toegewerkt naar een werkend prototype van de Klimaatboom op schaal. Daarnaast is onderzoek gedaan naar mogelijkheden voor productie in de regio en lokaal beschikbare materialen, een circulair businessmodel, marketingonderzoek en diverse ontwerpalternatieven.

Inhoud onderzoek

Valorisatie

We werken binnen dit onderzoek samen met een aantal praktijkpartners uit de regio en ijken onze ideeën en ontwerpen in meerdere ontwerpcycli bij verschillende experts.

Doel

Het doel van dit onderzoek is om de effectiviteit en haalbaarheid van de Klimaatboom in beeld te brengen en het daarmee van concept naar product door te ontwikkelen. Hierin doen we in de eerste plaats ontwerpend onderzoek naar de vormgeving, maakbaarheid en uitkomsten van een Klimaatboom.

Verwachte resultaten

In het onderzoek werken we naar een aantal eindproducten toe. Een programma van eisen, een circulair businessmodel, een haalbaarheidsverslag, verschillende publicaties en een fysiek prototype op de klimaatproeftuin BuildinG.